NOWY ARTYKUŁ 62a – CZYLI JAK DZIAŁA USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII PO NOWELIZACJI?

NOWY ARTYKUŁ 62a – CZYLI JAK DZIAŁA USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII PO NOWELIZACJI?
W grudniu 2011r. weszła w życie znowelizowana Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Pozwala ona m.in. na umorzenie postępowania w wypadku posiadania nieznacznych ilości narkotyków przeznaczonych na własny użytek sprawcy. Jak wygląda to w praktyce?
Według statystyk podanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, w ciągu całego 2012 r., 2307 spraw umorzono bezwarunkowo, w tym:
· 2145 spraw zostały umorzone przez prokuratorów na podstawie art. 62a
· 162 sprawy przez sądy na podstawie art. 62a.

Wśród prokuratur dane są zróżnicowane. Zgodnie z danymi Ministerstwa Sprawiedliwości, w poszczególnych miastach doszło do umorzeń prokuratorskich w następującym zakresie: Warszawa – 195, Białystok – 16, Gdańsk – 226, Katowice – 180, Kraków – 133, Lublin – 94, Łódź – 41, Poznań – 496, Rzeszów – 11, Szczecin – 400, Wrocław – 353.

Choć należy traktować te dane, jako dobry prognostyk, niemniej jednak trudno się dziwić, że umorzeń jest niewiele, skoro dotychczasowe prawo silnie utrwaliło stosowanie złych praktyk przez prokuratury i sądy w ciągu 11 lat obowiązywania.

PROBLEM NUMER JEDEN – BRAK PRECYZYJNEGO PRAWA
Kryteria kwalifikacji czynu do danego typu przestępstwa nie są jednoznacznie wskazane w przepisach prawa. Nie ma bowiem definicji znacznej i nieznacznej ilości posiadanej substancji, co nastręcza wielu wątpliwości interpretacyjnych. Próbę ustalenia tych wartości podejmował Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach, które nie określają jednak jasnych i precyzyjnych kryteriów. W większości przypadków sędziowie i prokuratorzy każdorazowo i samodzielnie dokonują swobodnej oceny, czym jest znaczna i nieznaczna ilość zakazanych substancji. Dla przykładu:
Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 20 lutego 2008 (II AKa 10/08) stwierdził, że
"Znaczną ilością" środków odurzających lub substancji psychotropowych w rozumieniu ustawy z dnia 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest ilość pozwalająca na sporządzenie co najmniej kilkuset jednorazowych porcji, mogących odurzyć co najmniej kilkaset osób.
Sąd Najwyższego dnia 4 listopada 2008 r. (IV KK 127/08) wydał orzeczenie, w którym stwierdzono, że:
Tylko wówczas dochodzi do wypełnienia przedmiotowego znamienia przytaczanego przestępstwa z art. 62u.p.n., gdy posiadanie środka odurzającego lub substancji psychotropowej następuje w ilości pozwalającej na choćby jednorazowe użycie danej substancji, w dawce dla niej charakterystycznej, zdolnej wywołać u człowieka inny niż medyczny skutek.
Sąd Najwyższy w wyroku z 10 grudnia 2008 r. (II KK 235/08) stwierdził, że
„O uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje w istocie ocena stopnia jego społecznej szkodliwości postrzegana przez pryzmat przesłanek wskazanych w art. 115 § 2 Kodeksu karnego. W świetle tych przesłanek jest oczywiste, że masa posiadanych przez skazanego środków odurzających nie może być jedynym kryterium oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Istotne znaczenie dla oceny wagi czynu ma także rodzaj posiadanych przez skazanego środków (amfetamina).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. (II KK 197/08) uznał, iż
Dysponowanie środkiem odurzającym (lub substancją psychotropową) związane z zażywaniem go lub chęcią niezwłocznego zażycia przez osobę dysponującą nim, nie jest posiadaniem tego środka (lub substancji) w rozumieniu art. 62 ust.1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. (II KK 197/08).
Orzeczenia te mają za zadanie wskazać organom ścigania kryteria, jakimi powinny się posługiwać przy ocenie dowodów, jednak nie obligują do ich stosowania.

PROBLEM NUMER DWA - SPRZECZNOŚĆ ZAPISÓW W USTAWIE O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII
- Co więcej – mówi Sieniawska - analizując funkcjonowanie i zasadność wprowadzenia art. 62a można zaobserwować pewną paradoksalną zależność. Otóż, art. 62a ma na celu dążenie do umarzania postępowań karnych w przypadku posiadania substancji psychoaktywnych przeznaczonych na własny użytek sprawcy, czyli ma na celu umarzanie postępowań z art. 62.1 lub 62.3 Jeśli zależność między art. 62a, a art. 62.1 i 62.3 jest taka, że ten pierwszy ma służyć likwidacji postępowań karnych z art. 62.1 i 62.3, to logicznym wydaje się pytanie, po co w ogóle istnieją te przepisy prawa skoro celem ich istnienia jest wzajemna neutralizacja? Z logicznego punktu widzenia istnienie art. 62a legitymuje bezsens istnienia art. 62.1 i 62.3, a postępowania umorzone na jego podstawie dają świadectwo zasadności likwidacji tych przepisów, zarazem poddając w wątpliwość racjonalność ustawodawcy, który utrzymuje taką sprzeczność.- komentuje Agnieszka Sieniawska
Poza tym warto pamiętać, że w świetle prawa narkotykowego o posiadaniu można mówić nie wtedy, kiedyś ktoś po prostu ma substancję psychoaktywną, ale wtedy, gdy można udowodnić, że zamierza ją na przykład udostępniać innym, sprzedawać. Zgodnie z prawem za samo posiadanie skręta w ogóle nie powinno się karać. – dodaje.

W ROKU 2011 Z POWODU ART.62.1 ZATRZYMANO PONAD 35 TYSIĘCY OSÓB
- Choć ilość umorzeń prokuratorskich w ciągu ostatniego roku wzrosła, to niestety trzeba stwierdzić, że zdecydowanie zbyt mało jest tych umorzeń, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że art. 62a został stworzony jako narzędzie dla prokuratorów i miał prowadzić do skrócenia procedury oraz zmniejszenia kosztów. – mówi Agnieszka Sieniawska. - Należy bowiem jednocześnie podkreślić, że nie spadła liczba zatrzymań- podkreśla.
Zgodnie z udostępnionymi danymi w informacji prawnej na zapytanie posła Artura Dębskiego przez Biuro Analiz Sejmowych z dnia 13 listopada 2012 r : w roku 2011 stwierdzono wystąpienie 35 233 czynów określonych w art. 62.1 oraz 62.3 u.p.n. (posiadanie nieznacznej ilości) oraz 1 613 czynów określonych w art. 62.2 u.p.n. (posiadanie w znacznej ilości).

W ubiegłym roku, czyli w 2012 po wprowadzeniu artykułu 62 a, pozwalającego umarzać postępowania, skazań i umorzeń z art. 62.1 było około 18,5 tys. Rzeczywista liczba umorzeń prokuratorskich na podstawie art. 62a stanowi zaledwie 11 procent spraw.
- Dlatego należy dokonać wszelkich starań, by upowszechniać nową, dobrą praktykę. Będziemy się tym zajmować, realizując szkolenia dla prokuratorów i policji. – pointuje Sieniawska.

1) Dane udostępnione przez Ministerstwo Sprawiedliwości w maju 2013r.